Ατενίζοντας τη ροή του χρόνου

«Υψού τον χρόνον πατείν»

(Πίνδαρος)

Μάλιστα έτσι πρέπει να αντιμετωπίζουμε το χρόνο. Να διαβαίνουμε περήφανα μέσα στο χρόνο γιατί η ζωή του ανθρώπου καταστρέφεται αν ζήσει μέσα στο χρόνο, όπως κολυμπώντας σ' ένα τέλμα. Ο πανδαμάτωρ χρόνος τα πάντα βλέπει και τα ακούει όλα - όπως είπε στην αρχαιότητα ο Σοφοκλής - σβήνει τα δυσάρεστα, απαλύνει τον πόνο, αποκαλύπτει την αλήθεια, αμβλύνει τις οξύτητες, θεραπεύει τις πληγές και τελικά σκορπίζει την εικόνα της λήθης. Ο άνθρωπος όμως είναι αυτός που κομίζει την ανάμνηση της αιωνιότητας. Και συγκεκριμένα «δεν ζει ο άνθρωπος, το έργο του ζει» όπως διευκρινίζει ο Ιωάννης Καποδίστριας.

Παρελθόν, παρόν και μέλλον είναι μέσα μας, στην ενέργεια μας. Μόνο η δημιουργία σταματάει τον χρόνο, μόνο όταν έχεις να δώσεις κάτι. Όχι να δανείζεσαι αλλά να δημιουργείς και να προσφέρεις. Ο άνθρωπος είναι δημιουργός, αρκεί να θέλει και να δίνεται σ’ αυτόν, γεμίζοντας τη ζωή του με κάτι. Με την προσφορά της δημιουργίας και της αγάπης.

Κάθε αρχή του χρόνου ξανοιγόμαστε στο ιστορικό πέλαγος, το άγνωστο, στη δίνη του κυκλοδίωκτου χρόνου, ξεκουκίζοντας το μύθο για την αιωνιότητα. Ο άνθρωπος είναι αυτός που κομίζει το άγγελμα της αιωνιότητας. Η πρόσκληση του Θεού στο επίγειο ταξίδι του ανθρώπου.

Η περιφορά του χρόνου έχει νόημα όταν σε κάθε στροφή του ανεβαίνει και σε ένα υψηλότερο επίπεδο. Ο χρόνος διαλύει τον άνθρωπο αλλά και ο άνθρωπος τον διαλύει. Αν θέλεις χρόνο πρέπει να τον δημιουργήσεις. «Ο χρόνος είναι πράγματι χρήμα. Αγοράζεις μ' αυτόν ή την κόλαση ή τον παράδεισο» τονίζει ο Πωλ Κλωντέλ.

Η αξία του χρόνου ζωής εκτιμάται όχι από το μήκος αλλά από τον τρόπο ζωής. Σωστή εκμετάλλευση του χρόνου, ποιοτικό γέμισμα του χρόνου και όχι φόνος του χρόνου. Ο χρόνος είναι λαστιχένιος. Μεγαλώνει και μικραίνει ανάλογα με το πως τον χρησιμοποιείς. Και όπως υπενθυμίζει ο Ντοστογιέφσκυ: Ο χρόνος της ζωής μας, είναι σύντομος. Τον συντομεύουμε ακόμη περισσότερο όταν τον σπαταλάμε - ενώ εάν αγαπάς τη ζωή, έλεγε ο Φραγκλίνος, δεν πρέπει να σπαταλάς το χρόνο σου, διότι είναι το ύφασμα από το οποίο αυτή είναι φτιαγμένη.

Άλλωστε είναι πολύτιμη η περιουσία των ημερών μας στον κόσμο τούτο, που δεν εξαργυρώνεται με τίποτε. Όπως λένε, η ζωή μας είναι ένα οικονομικό κεφάλαιο και ο χρόνος μια προθεσμία. Μεταξύ γεννήσεως και θανάτου, μεταξύ μηδενός και παντός, μεταξύ παρελθόντος και
μέλλοντος.

Μάλιστα ο άνθρωπος για να κρύψει τη θέα του εφήμερου τεμάχισε τον χρόνο για να αφομοιώσει τη μνήμη του και τον διαίρεσε σε παρελθόν, παρόν και μέλλον. Αλλά το μεν παρελθόν δεν υπάρχει, το μέλλον είναι απροσδιόριστο και το παρόν είναι μια ασύλληπτη στιγμή, που φεύγει με μεγάλη ταχύτητα για να γίνει παρελθόν.

Οι αγαπητές του μέλλοντος μας μέρες

ωσάν κεράκια στέκονται εμπροστά μας...

Οι περασμένες μέρες πίσω μένουν

μια θλιβερή σειρά κεριά σβησμένα

τα πιο κοντά βγάζουν καπνόν ακόμα...

τονίζει ο αξέχαστος ποιητής Κ. Καβάφης.

Ο μεγάλος Αριστοτέλης θεωρεί τον χρόνο ενιαίο: «ο πρότερος, ο νυν και ο ύστερος χρόνος». Το ίδιο και οι Ινδοί θεωρούν. Δεν κομματιάζουν τον χρόνο με τον σχολαστικισμό του δυτικού κόσμου. Τον αφήνουν να τρέχει καθώς τα μεγάλα ποτάμια τους, καθώς ο ιερός Γάγγης, που ξεκινούν από την αιωνιότητα των νεφών για να σμίξουν με την αιωνιότητα της θάλασσας, το ρεύμα των ωκεανών και όχι τη γαλήνη των λιμανιών.

Μια θάλασσα είναι ο χρόνος, το ένα κύμα αποσύρεται, το άλλο έρχεται να σπάσει στην ακροθαλασσιά αφήνοντας «ευκολόσβηστον αφρόν». Ένα τέρμα γεμάτο γόνιμη μνήμη. Ένα ξεκίνημα γεμάτο προσδοκία. Τα αλλεπάλληλα παρόντα είναι σύντομα. Ο χρόνος όμως που χαρίζει την δικαίωση είναι άπειρος. Αλλά αιωνιότητα δεν είναι σ άπειρος χρόνος. Είναι η απειροπληθής, η πλήθουσα ζωή, η πεπληρωμένη ζωή, η ζωή η αιώνιος. «Επήν δη το γε λίπη ψυχή τε και αιών» τονίζει ο μεγάλος Όμηρος για την οντολογικώς αυθεντική ποιότητα της ζωής, την οποία εμείς εχάσαμε. Καθότι τον χρόνο του «πολιτισμένου» ανθρώπου την μετρούν τα ρολόγια του άγχους. Περιφρονούμε το χρόνο, τον «καλύτερο σύμβουλο» κατά τον χαρακτηρισμό του Περικλή και αδιαφορούμε για την παρουσία του χωρίς να αξιοποιούμε τις ευκαιρίες που απλόχερα μας δίνει την διάρκεια της πορείας του.

Ο χρόνος είναι όμως και υπέροχος δάσκαλος. «Ο γαρ χρόνος μάθησιν αντί του τάχους κρείσσω δίδωσι» τονίζει ο Ευριπίδης στις Ικέτιδες. Και ο Διογένης Λαέρτιος λέγει ότι ο χρόνος είναι μορφή της αιωνιότητας. Έτσι συναντάται ο χρόνος με την αιωνιότητα. Είναι η εικόνα του αιώνιου χρόνου της αιωνιότητας, κατά τον Πλάτωνα. Αλλά και ισθμός στενός και σκοτεινός μεταξύ δύο αιωνιοτήτων, όπως συμπληρώνει ο Βίκτωρ Ουγκώ.

Όταν γνωρίζουμε να ενώνουμε τον χρόνο με την αιωνιότητα τότε η εμβίωση του χρόνου γίνεται μια προπαρασκευή στη συνάντηση με τον θάνατο, που είναι η ποινή του ανθρώπου. Καθότι ο χρόνος έγινε ισόβιος πόνος του με το άγχος, αφού βυθίστηκε στον «άχρονο χρόνο» και ζει συνεχώς με το ρολόι στο χέρι...χωρίς λύτρωση.

Ο σοφός όμως είναι λυτρωμένος από το πέρασμα του χρόνου και κομίζει την ανάμνηση της αιωνιότητας. Όπως και οι γονείς που βλέπουν να καθρεφτίζονται στα μάτια των παιδιών τους, είναι λυτρωμένοι από το πέρασμα του χρόνου. Καθότι για τα Νιάτα ο χρόνος είναι ταυτόσημος με την ελπίδα, που είναι η ρίζα της ζωής. Όταν όμως προσέχουν τη ζωή που είναι πολύτιμο αγαθό. Γι’ αυτό πρέπει να την αξιοποιήσουν σωστά με ανθρωπιστική παιδεία στον τεχνικό πολιτισμό, πλουτισμένη με αξίες και ιδανικά, οράματα δημιουργίας, ποιότητα ζωής. Είναι η καλύτερη επένδυση της πολιτείας όταν αξιολογείται σωστά στο ν αστερισμό της δημιουργίας.

Και όπως συμβουλεύει ο Απόστολος Παύλος «Προσέχετε καλά πώς ζείτε: μη ζείτε ως ασύνετοι αλλά ως σοφοί, εξαγοραζόμενοι τον καιρόν». Γι’ αυτό «Φείδου χρόνου», Νεότητα, γεμίζοντας τον ελεύθερο χρόνο σας ποιοτικά, δίνοντας ομορφιά στη ζωή σας και βελτιώνοντας την κοινωνία. Γιατί η αξία του ανθρώπου μετριέται με πόση αλήθεια μπορεί να βαστάζει. Την βαρύτητα του χρόνου προσδιορίζει η βαρύτητα των πράξεων που τον γεμίζουν με την ενεργητική συμμετοχή σας στα πράγματα της ζωής κι όχι ανέμελα, ανεύθυνα και άσκοπα χωρίς ιδανικά.

Ας αξιοποιήσετε σωστά το χάρισμα του χρόνου της ζωής δίνοντας νόημα στη ζωή δημιουργικά με ευθύνη και ήθος.

Καλή Χρονιά με προοπτική χωρίς ηττοπάθεια αλλά με αισιοδοξία στα προβλήματα της ζωής. Μια αλλαγή νοοτροπίας. Μια αισιόδοξη στάση ζωής. Και τότε χαμογελάστε στον καινούργιο χρόνο αν θέλετε να σας χαμογελάσει κι αυτός, φρενάροντας την βαρυχειμωνιά της κοινωνίας μας - που έχει αφύλακτες τις σκοπιές... Αρκεί μια εθνική αφύπνιση με ιδανικά για την αξιοποίηση του χρόνου της ζωής, με αγάπη για τη ζωή και την πατρίδα.

            Νίκος Ι. Κωστάρας

εφημερίδα ΑΡΤεμείς